Với bản dự thảo về Luật Đất đai được đưa ra tại hội nghị lấy ý kiến Luật đất đai sửa đổi tổ chức tại Hà Nội sáng 9/10, nhiều ý kiến chuyên gia cho rằng, chúng ta cần phải nhìn nhận lại một số vấn đề nhằm phù hợp với thực tiễn phát triển của đất nước hiện nay.

Theo đó “Giá đất do Nhà nước quyết định bảo đảm nguyên tắc phù hợp với giá thị trường” thay cho nguyên tắc “sát với giá chuyển nhượng quyền sử dụng đất thực tế trên thị trường trong điều kiện bình thường” để thuận lợi hơn cho việc triển khai công tác định giá đất.

Về khung giá các loại đất sẽ do Chính phủ quy định. Khi giá đất trên thị trường có biến động lớn thì điều chỉnh cho phù hợp. Căn cứ nguyên tắc, phương pháp định giá đất, khung giá các loại đất và giá đất chuẩn của vùng giá trị thuộc thuộc khu vực giáp ranh giữa các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, UBND cấp tỉnh xây dựng bảng giá đất tại địa phương. 

Khi giá đất trên thị trường có sự thay đổi lớn thì UBND tỉnh điều chỉnh bảng giá đất cho phù hợp. Trường hợp chưa kịp điều chỉnh thì UBND cấp tỉnh quyết định giá đất cụ thể để áp dụng.

Đối với giá đất ở khu vực giáp ranh giữa các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương theo hướng giao cho cơ quan có trách nhiệm xây dựng khung giá đất nhằm khắc phục bất cập về chênh lệch giá đất tại khu vực giáp ranh hiện nay.

Báo cáo tại kỳ họp của UBTV Quốc hội vừa qua cho thấy, số vụ khiếu nại, tố cáo về đất đai lên tới gần 70% trong tổng số các vụ việc khiếu nại, tố cáo thời gian qua. Hơn nữa, tỷ lệ các vụ khiếu nại, tố cáo đúng đã lên tới gần 70%.

Luật sư Trương Thanh Đức thì cho rằng, nên thay cơ chế thu hồi đất bằng cơ chế đánh thuế hoặc nộp phạt đối với đất để hoang hoá, lãng phí, không sử dụng đúng mục đích. Chỉ những trường hợp nào vi phạm nghiêm trọng, phá vỡ quy hoạch hoặc an ninh, môi trường thì mới thu hồi, nhất là đối với đất đã phải trả tiền tương tự như mua tài sản.

Ông Lê Thanh Sơn – Văn phòng Luật sư AIC đưa ra hai cơ chế đối với việc thu hồi đất. Thứ nhất: Nhà nước thu hồi đất trong trường hợp thật cần thiết vì lý do quốc phòng an ninh, vì lợi ích quốc gia. Khi nhà nước thu hồi trong trường hợp này thì phải bồi thường tài sản cho cá nhân, tổ chức phù hợp với giá thị trường. 

Thứ 2: Đối với các dự án sản xuất kinh doanh phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất thì nhà đầu tư được quyền tự thỏa thuận với người sử dụng đất để thực hiện dự án của mình. Tuy nhiên, trên thực tế, khi áp dụng cơ chế này cũng còn tồn tại một số khó khăn liên quan đến việc thỏa thuận để giải phóng mặt bằng khi còn một số ít chủ sử dụng đất và nhà đầu tư không thống nhất được giá đền bù đất dẫn đến dự án bị đình trệ.

Theo một số ý kiến,  Luật Đất đai hiện hành đã cho phép sử dụng quá giới hạn biện pháp thu hồi đất bằng quyết định hành chính. Thu hồi đất của nông dân để chuyển giao dưới các hình thức khác nhau cho mục đích công cộng, lợi ích quốc gia, phát triển kinh tế không đơn thuần là công việc mang tính hành chính. Đó là vấn đề vô cùng quan trọng có liên quan đến hàng loạt vấn đề về kinh tế, chính trị và xã hội. Ở một quốc gia mà nông dân chiếm gần 80% dân số như ở nước ta, vấn đề đó lại càng quan trọng hơn.

Minh Thái